PODCAST 4: Nosisz aparat ortodontyczny? Udaj się do logopedy!

W dzisiejszym odcinku podcastu Logopeda online chcę przekazać Ci jedną  bardzo ważną rzecz. Jeśli nosisz aparat ortodontyczny, powinieneś jak najszybciej udać się do logopedy, oczywiście o ile jeszcze tam nie byłeś.

Wojtek & aparat ortodontyczny

Bohaterem dzisiejszego odcinka będzie Wojtek. Wojtek ma 26 lat, niedawno obronił magisterkę i teraz stawia pierwsze kroki w pracy na pełen etat. Ogólnie jest to dla niego nowy życiowy etap, sensowne zarobki, zmiana akademika na wynajęte mieszkanie i do tego zmiana wizerunku. Pozbycie się aparatu ortodontycznego.

Wolisz słuchać? Zapoznaj się z wersją audio na Spotify.

Po 3 latach ciągłego noszenia stałego aparatu ortodontycznego nadchodzi dzień, w którym leczenie Wojtka dobiega końca. Świeci słońce, na twarzy czuć podmuch świeżego, wiosennego powietrza lekarz ortodonta zdejmuje aparat, a chłopak cieszy się pięknym uśmiechem. Nareszcie, projekt „aparat” zakończony! 

Wojtek w czasie leczenia ortodontycznego nie był objęty opieką logopedyczną. Regularnie chodził na wizyty kontrolne do ortodonty. Nikt mu jednak nie wspomniał, że gabinet logopedyczny również jest miejscem, do którego można zajrzeć. Nie pracował nad ułożeniem języka, nawet po zdjęciu aparatu miał przetrwały, infantylny sposób połykania. 

Przy każdym połknięciu jedzenia, odrobiny herbaty czy choćby śliny język Wojtka z ogromną siłą napierał na nasze świeżo ustawione zęby. Dodam tylko, że człowiek przełyka ślinę około 600 razy na dobę.

Jak myślisz, jak długo utrzymają się efekty leczenia ortodontycznego Wojtka w tej sytuacji? 

„Bez prawidłowej pracy języka leczenie ortodontyczne nie przyniesie długofalowych efektów!”

W mojej pracy zdażyło mi się spotykać pacjentów, którzy po kilku latach od zdjęcia aparatu, musieli ponownie poddać się leczeniu ortodontycznemu. Gdyż wcześniej nie mieli opieki logopedycznej. Generowało to stratę czasu, pieniędzy i sporą frustrację. Jeśli jesteś osobą, która nosiła lub nosi aparat wiesz, że wiąże się to nie tylko z wydatkami ale również z bólem zębów i drobnymi uszkodzeniami śluzówki jamy ustnej. 

Jakie powinno być ułożenie języka w buzi?

No dobrze… Ale jak to powinno wyglądać? Jeśli masz możliwość domknij usta i zastanów się gdzie jest Twój język? Na dole jamy ustnej, na górze tuż przy podniebieniu? 

Dam, Ci chwilę… okay, a teraz opowiem Ci jaka jest wersja prawidłowa. 

W czasie spoczynku, czyli wtedy gdy akurat nie przełykamy pokarmu, nie mówimy oraz nie mamy kataru, nasz język powinien być przyklejony do podniebienia.

Czubek języka powiem spoczywać na wałku dziąsłowym (to taka wystająca struktura na podniebieniu tuż za górnymi jedynkami), a boki języka powinny być przyklejone do przypodniebiennych powierzchni zębów. Teraz czas na Ciebie! Sprawdź, gdzie jest Twój język, zgodnie z instrukcją, przyklejony do podniebienia?

U niektórych pacjentów jest tak, że język w stanie spoczynku jest na dnie jamy ustnej, co powoduje, to że język napiera na zęby i burzy ich harmonijne ułożenie. 

Jakie są przyczyny nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka?

Jednym z najczęstszych pytań, jakie zadają pacjenci ortodontyczni, jest pytanie ,,Skąd to się wzięło? Dlaczego mój język nie układa się tak, jak powinien?”

Odpowiedź-przyczyn może być wiele m.in.: skrócone wędzidełko podjęzykowe, przerośnięty migdałek gardłowy w dzieciństwie tzw. trzeci migdał, częste infekcje lub alergie, które wpływają na niedrożność nosa. 

Przerośnięty migdał czy alergia powodują niemożność oddychania nosem, przez co pacjent oddycha torem ustnym i język jest wówczas na dnie jamy ustnej. Infekcja mija, a nieprawidłowe ułożenie języka pozostaje. Ma to miejsce szczególnie u dzieci. 

Niemowlęcy sposób połykania u dorosłych?!

Mówiliśmy o pozycji spoczynkowej języka, teraz porozmawiajmy o nieprawidłowym sposobie połykania. 

Co oznacza przetrwały infantylny typ połykania? Inaczej zwany jako przetrwały niemowlęcy sposób połykania? Tutaj mówimy o tym jak język pracuje w czasie przełykania pokarmu czy śliny.

U małych dzieci, które są karmione piersią lub butelką, język porusza się poziomo przód – tył, natomiast u osób dorosłych w czasie aktu połykania język unosi się podniebienia i tłoczy pokarm w kierunku gardła. 

U osób dorosłych, język połykając w sposób infantylny, tłoczy na zęby i tym samym doprowadza do ich wychylenia. Oczywiście, przedstawiłam to w dużym uproszczeniu. 

Jeśli pacjent nie popracuje nad funkcjami języka, wówczas jego aparat ortodontyczny będzie rozwiązywał skutki problemu, a nie jego przyczynę. Dlatego, po zdjęciu aparatu efekt będzie, ale nie utrzyma się tak długo, jakbyśmy sobie tego życzyli. 

Współpraca ortodonty z logopedą

W tym momencie warto wspomnieć, jak bardzo istotna jest współpraca ortodonty z logopedą w procesie leczenia ortodontycznego. Nieprawidłowości w pracy języka potrafią znacznie opóźnić lub zniwelować efekty leczenia aparatem ortodontycznym.

Znaczne grono moich pacjentów stanowią pacjenci ortodontyczni, bardzo mnie cieszy, gdy często przysyłają ich świadomi ortodonci. Gdy terapia przebiega dwutorowo, proces terapeutyczny zachodzi szybko i sprawnie. 

Jakie są najczęstsze problemy logopedyczne pacjentów ortodontycznych:

• tłoczenie (napieranie) językiem na zęby,
• nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka,
• przetrwały infantylny/ niemowlęcy typ połykania,
• wymowa międzyzębowa np. głosek: s, z, c, dz,
• skrócone wędzidełko języka,
• nieprawidłowy tor oddechowy.

Nosisz aparat ortodontyczny, udaj się do logopedy…

Jesteś w trakcie leczenia ortodontycznego? Umów się na konsultację logopedyczną, aby sprawdzić, czy Twój język prawidłowo pracuje! Koszty leczenia ortodontycznego są wysokie, jednak gdy pomyślimy, że np. po 3 latach będziemy musieli ponownie zainwestować w założenie aparatu i wizyty kontrolne wówczas koszt kilku czy kilkunastu wizyt u logopedy nie wygląda tak źle 🙂 Myślę, że warto to rozważyć. 

Jak wygląda diagnoza logopedyczna osób noszących aparat?

Wszytko, zależy od tego, jakie funkcje są zaburzone. Najczęściej jest to nieprawidłowa pozycja spoczynkowa języka oraz przetrwały infantylny sposób połykania.

Pacjent zgłasza się do logopedy, który ocenia ruchomość języka, jego ułożenie w jamie ustnej i wiele innych czynników. Sprawdza również wymowę poszczególnych głosek. Może być tak, że przy wymowie danej głoski język mocno napiera na zęby i wówczas musimy jeszcze nad tym popracować. 

Odpowiadając na Twoje kolejne pytanie, oczywiście diagnostykę możemy przeprowadzić również online. Pacjent w czasie konsultacji diagnostycznej ma przygotowane pewne akcesoria np. słomkę, szklankę wody coś do zjedzenia, lusterko i kilka innych rzeczy. Te pomoce pomagają nam ocenić trudności, z jakimi zmaga się pacjent.

Jak przebiega terapia logopedyczna pacjentów ortodontycznych?

Układamy plan terapii i weryfikujemy czy pacjent robi postępy. Usprawniamy narządy artykulacyjne, czyli narządy mowy, ćwiczymy pozycję spoczynkową języka, pracujemy nad prawidłową artykulacją. W trakcie nauki dorosłego typu połykania pacjenci przygotowują różnego rodzaju jedzenie-galaretkę, marchewkę, jogurt. Pracujemy na różnych strukturach rozmawiając o tym, jak język sobie radzi z różnymi konsystencjami pokarmów. Bardzo lubię te zajęcia, gdyż rzadko zdarza się, że możemy przyjść do specjalisty głodni i wyjść całkiem najedzeni:)

Jeśli masz jakieś pytania dotyczące terapii logopedycznej osób noszących aparat ortodontyczny, możesz mi je zadać na moich mediach społecznościowych – Fb oraz Instagramie znajdziesz mnie pod nazwą @konserwatorium_mowy.

Linki do Facebooka & Instagrama

Dziękuje Ci za Twój czas i do usłyszenia w następnym odcinku, cześć!

PS Jeśli słuchasz mojego podcastu od dłuższego czasu, zapewne wiesz, że Wojtek tak jak inni podcastowi pacjenci, są postaciami fikcyjnymi. Do stworzenia tych postaci zainspirowały mnie gabinetowe historie moich podopiecznych, jak również pacjentów moich koleżanek i kolegów po fachu. 

Zapoznaj się z poprzednim odcinkiem podcastu, w którym opowiadałam o dziedziczeniu wad wymowy.